Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản/tránh thai ở phụ nữ
Phụ nữ không được có thai trong quá trình điều trị bằng methotrexat và phải sử dụng biện pháp tránh thai hiệu quả trong thời gian điều trị bằng methotrexat và ít nhất 6 tháng sau đó.
Trước khi bắt đầu điều trị, phụ nữ trong độ tuổi sinh sản phải được thông báo về nguy cơ dị tật liên quan đến methotrexat và bất kỳ trường hợp mang thai nào chắc chắn phải được loại trừ bằng các biện pháp thích hợp, ví dụ như thử thai. Trong quá trình điều trị, các xét nghiệm xác định mang thai nên được lặp lại theo yêu cầu lâm sàng (ví dụ sau bất kỳ khoảng trống nào của biện pháp tránh thai). Bệnh nhân nữ trong độ tuổi sinh sản phải được tư vấn về kế hoạch tránh thai.
Tránh thai ở nam giới
Người ta không biết liệu methotrexat có trong tinh dịch hay không. Methotrexat đã được chứng minh là gây độc gen trong các nghiên cứu trên động vật, do đó không thể loại trừ hoàn toàn nguy cơ gây độc gen trên tế bào tinh trùng. Dữ liệu lâm sàng không đủ để cho thấy nguy cơ dị tật hoặc sẩy thai tăng lên sau khi người mẹ tiếp xúc với methotrexat liều thấp (dưới 30 mg/tuần). Đối với liều cao hơn, không có đủ dữ liệu để ước tính rủi ro dị tật hoặc sẩy thai sau khi người mẹ tiếp xúc với methotrexat.
Như các biện pháp phòng ngừa, bệnh nhân nam có quan hệ tình dục hoặc bạn tình nữ của họ được khuyến cáo sử dụng các biện pháp tránh thai hiệu quả trong thời gian điều trị và ít nhất 6 tháng sau khi ngừng sử dụng methotrexat. Nam giới không nên hiến tặng tinh dịch trong khi điều trị hoặc trong 6 tháng sau khi ngừng sử dụng methotrexat.
Thai kỳ
Methotrexat được chống chỉ định trong thời kỳ mang thai trong các chỉ định không phải ung thư. Nếu có thai trong thời gian điều trị với methotrexat và trong sáu tháng sau khi ngừng sử dụng methotrexat, bệnh nhân cần được tư vấn y tế về nguy cơ bất lợi đối với thai nhi khi điều trị và nên thực hiện siêu âm kiểm tra để xác nhận sự phát triển bình thường của thai nhi.
Trong các nghiên cứu trên động vật, methotrexat đã cho thấy độc tính đối với sinh sản, đặc biệt là trong ba tháng đầu. Methotrexat đã được chứng minh là có thể gây quái thai cho người; đã có các báo cáo về việc gây chết thai, sảy thai và/hoặc các bất thường bẩm sinh (liên quan đến sọ mặt, tim mạch, hệ thần kinh trung ương và các chi). Methotrexat là một chất gây quái thai mạnh ở người, làm tăng nguy cơ sẩy thai tự nhiên, hạn chế sự phát triển trong tử cung và dị tật bẩm sinh nếu tiếp xúc trong thai kỳ.
• Sẩy thai tự phát đã được báo cáo ở 42,5% phụ nữ mang thai được điều trị bằng methotrexat liều thấp (dưới 30 mg/ tuần), so với tỷ lệ được báo cáo là 22,5% ở những bệnh nhân mắc bệnh được điều trị bằng thuốc khác không phải methotrexat.
• Dị tật bẩm sinh nghiêm trọng xảy ra ở 6,6% số trẻ sinh ra còn sống ở phụ nữ tiếp xúc với điều trị bằng methotrexat liều thấp (dưới 30 mg/tuần) trong thời kỳ mang thai, so với khoảng 4% trẻ sinh ra còn sống ở những bệnh nhân mắc bệnh được điều trị bằng thuốc khác không phải methotrexat.Không có đủ dữ liệu về việc phơi nhiễm với methotrexat trong thai kỳ cao hơn 30 mg/tuần, nhưng dự kiến tỷ lệ sẩy thai tự nhiên và dị tật bẩm sinh cao hơn, đặc biệt là ở liều lượng thường được sử dụng trong các chỉ định điều trị ung thư.
Khi ngừng sử dụng methotrexat trước khi thụ thai, các trường hợp mang thai bình thường đã được báo cáo.
Khi được sử dụng trong các chỉ định điều trị ung thư, không nên dùng methotrexat trong thời kỳ mang thai, đặc biệt là trong ba tháng đầu của thai kỳ. Trong mỗi trường hợp riêng biệt, lợi ích của việc điều trị phải được cân nhắc với nguy cơ có thể xảy ra cho thai nhi. Nếu thuốc được sử dụng trong thời kỳ mang thai hoặc nếu bệnh nhân có thai trong khi dùng thuốc methotrexat, bệnh nhân nên được thông báo về nguy cơ có thể xảy ra cho thai nhi.
Cho con bú
Do methotrexat đi vào sữa mẹ và có thể gây độc cho trẻ bú mẹ, nên chống chỉ định điều trị trong thời kỳ cho con bú. Do đó, phải ngừng cho con bú trước khi điều trị.
Khả năng sinh sản
Methotrexat ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh và sinh trứng và có thể làm giảm khả năng sinh sản. Ở người, methotrexat đã được báo cáo là gây giảm số lượng tinh trùng, rối loạn kinh nguyệt và vô kinh. Những tác dụng này dường như có thể hồi phục sau khi ngừng điều trị trong hầu hết các trường hợp. Trong các chỉ định điều trị ung thư, nếu có thể, trước khi bắt đầu điều trị, phụ nữ đang có kế hoạch mang thai nên tham khảo ý kiến trung tâm tư vấn di truyền và nam giới nên tìm lời khuyên về khả năng bảo tồn tinh trùng vì methotrexat có thể gây độc gen ở liều cao hơn.